Plattelandsacademie
Sicke Dekema Academie is een plattelandsacademie, een kleinschalig kennisinstituut, waarbij de eigenheid
van het platteland, wordt onderzocht, gedeeld en zonodig versterkt.
Het Mammeamhuis in Jellum
Erfgoed en Plattelandsbeleving
Inleiding
Op initiatief van de Stichting ter bevordering van het in stand houden van het Mammemahuis is de Sicke Dekema Academie opgericht. Een plattelandsacademie, die zich vooral richt op het ontstaan en de ontwikkeling van het Friese platteland. Een kennisinstituut waarbij door middel van lezingen, discussies, onderzoek en excursies, de sterke en zwakke kanten, naast de kansen en bedreigingen van ons platteland aan de orde komen. De Sicke Dekema Academie heeft haar domicilie in theaterkerk Mammemahuis te Jellum.
Een plattelandsacademie op het Friese platteland
Zij beoogt bij te dragen in de empowerment van de bewoners van Jellum/Bears en omgeving. Door met hen ondermeer ecologische kennis van de leefomgeving te delen en van nieuwe inpulsen te voorzien, kan worden gewerkt naar een gemeenschappelijke zorg voor en toename van de bestaande biodiversiteit. Ook de input van cultuurhistorische en sociaalruimtelijke kennis, met discussies daarover, kan een grotere samenwerking en een groeiend draagvlak onder de plaatselijke bevolking te weeg brengen, voor de zorg en instandhouding van de bestaande leefomgeving. Hierbij mogen ook de lokale cultuurdragers niet worden vergeten en uiteraard hun invloed op het behoud van de Friese taal cultuur *)
Aanleiding
In juli 2020 werd de Stichting ter bevordering van het in stand houden van het Mammemahuis opgericht. Belangrijke doelstellingen van deze stichting waren en zijn ondermeer:
Het in stand houden van het cultuurhistorisch erfgoed van Jonker Dr. Sicke van Dekema en, waar relevant, de Friese landadel. Zij maakt daarbij zo nodig gebruik van bestaande cultuurhistorische archieven en andere bronnen in Nederland en andere Europese landen. Maar evenzeer het uitdragen van de eigen rol en karakter van het platteland en het Friese platteland in het bijzonder. Uitgangspunt vormt hierbij de gevoelde tegenstelling tussen stad en platteland.
Het Mammemahuis wil tevens een bijdrage leveren bij het in stand houden en versterken van kleine dorpsgemeenschappen. Hierbij vormen de principes van ‘Sense of Place’ en ‘Intripreneurship’ een belangrijke leidraad. Kortom het Mammemahuis wil, naast een beleefhuis, tevens een leerhuis zijn, waarbij de start van een plattelandsacademie een eerste initiatief is.
Een plattelandsacademie is een kleinschalig kennisinstituut, waarbij de eigenheid van het platteland, in dit geval de Greidhoek, wordt onderzocht, gedeeld en zo nodig versterkt.
Op 29 maart 2024 zal de Sicke Dekema Academie van start gaan. Deze plattelandsacademie dankt haar naam aan Jonker Doctor Sicke van Dekema. Hij woonde op Mammema State, tegenover het Gods huis in Jellum, het huidige Mammemahuis, waar hij ter kerke ging en daar is Sicke van Dekema in de grafkelder bijgezet. Hij stierf op 29 maart 1625. Bijna 400 jaar later opent de plattelandsacademie haar deuren.
De Sicke Dekema Academie wil een leerhuis zijn, waar kennis wordt verzameld en gedeeld, specifiek gericht op de cultuurhistorische en andere rijkdommen vanuit de regio. Het heden staat hier centraal, van waaruit naar het verleden en de toekomst wordt gekeken, waarbij de diverse thema’s met de benodigde deskundigheid worden ingeleid. Erfgoed en plattelandsbeleving staan hierbij centraal.
Daarbij beoogt de Sicke Dekema Academie in Jellum een kleinschalig kennisinstituut te zijn, waar gelijkwaardigheid en respect hoog in het vaandel staan, waar gewerkt wordt vanuit een holistische benadering en waarbij de focus is gericht op het platteland.
De academie organiseert lezingen, inclusief excursies met een culinaire verzorging. Maar biedt ook mogelijkheden aan voor studenten om onderzoeksprojecten op te zetten met de nodige begeleiding. Een totaalpakket dus, met thema’s van het platteland, of gericht op het platteland.
Onderwerpen die o.a. aan de orde komen zijn: agrarische, circulaire economie, archeologie, er- en herkenning van het ons omringende landschap, cultuurhistorie, ruimtelijke ordening, architectuur, culinaire wetenschappen, literatuur, ecologie, onderwijs & ontwikkeling vanuit de principes van sense of place en intripreneurship.
Een functie als leerhuis, welke ten dienste staat van de lokale samenleving, van Jellum/Bears – Leeuwarden en omgeving, als ook de aangrenzende regio’s. Het leerhuis wil inspelen op actuele maatschappelijke vraagstukken, welke betrekking hebben op de leefbaarheid en toekomst van onze plattelandssamenleving. Het aan de orde stellen van thema’s, welke bijdragen aan meer bewustwording van de uitdagingen waarvoor we worden gesteld.
Vooral ook hoe met deze uitdagingen op een maatschappijkritische, constructieve wijze om te gaan. Dit alles in de geest van Ivan Illich, maar ook E.F. Schumacher en huidige geestverwanten zoals Michael Porter, Kate Raworth en Michael Sandel. Het Mammemahuis als leerhuis wil plaats bieden aan een continue leerkring, die zich met deze thema’s wil bezighouden. Zij richt zich daarbij met name op de markt van senioren, de zogeheten ‘YEP’s’ (young eldery people) en waar nuttig en mogelijk op bewoners van de regionale leefomgeving, als ook op studenten, die zich willen verdiepen in de actuele problematiek van het platteland.
De Sicke Dekema Academie is een initiatief van de Stichting ter bevordering van het in stand houden van het Mammemahuis.
Een bijeenkomst in het Mammemahuis
Doelstellingen van de plattelandsacademie voor Jellum-Bears e.o.
Leefbaarheid: Een belangrijke doelstelling van de academie is onder meer kennis te delen over de directe leefomgeving en regio met de bewoners. Het ontstaan van het natuurlijke en cultuurlandschap, de verdere ontwikkeling van de fysieke omgeving en de kansen en bedreigingen van het behoud dat landschap. Juist het bevorderen van het gezamenlijk opdoen van deze kennis en kan ook leiden tot meer trots op de eigen woonomgeving en het ontwikkelen van Jellum tot een sense of place. Thema’s, zoals ‘De aanwezigheid en het belang van cultuurhistorie voor onze huidige samenleving’.
Draagvlak: Tijdens het haalbaarheidsonderzoek voor het starten van het Mammemahuis in de voormalige kerk van Jellum als kerktheater, werd ook al de mogelijkheid van het starten van een plattelandsacademie geopperd. Daarop werd positief gereageerd door belangrijke actoren uit Jellum/Bears en Weidum. De meeste toenmalige geïnterviewden waren in 2021 nieuwsgierig wat een plattelandsacademie inhield en raakten enthousiast na de nodige uitleg over dit initiatief. Ook nu het Mammemahuis van start is gegaan, blijkt een toenemend enthousiasme voor de nieuwe plannen, naast de groeiende belangstelling van de lokale bewoners bij de activiteiten die al plaatsvinden.
Sociale innovatie: Sociale innovatie is de ontwikkeling en implementatie van nieuwe ideeën (producten, diensten en modellen) om aan sociale behoeften te voldoen en het creëren van nieuwe relaties of samenwerkingsverbanden. Bij de Sicke Dekema Academie staat vooral het gezamenlijk oppakken van kansen en acties opzetten centraal tegen mogelijke bedreigingen van onze leefomgeving met als resultaat meer verantwoordelijkheid voor diezelfde leefomgeving. Dit gebeurt door de hedendaagse problematiek aangaande het platteland uit te dragen in lezingen, interviews, discussies en het organiseren van excursies in de regio. Hiermee wordt beoogd een proces van zelfbewustwording, waarbij behoud, ontwikkeling en innovatie van de lokale leefomgeving centraal staat.
Cultuurbehoud en duurzaamheid: Door aandacht te besteden aan de processen, welke de plattelandscultuur bedreigen, maar de kansen om die processen te keren, vergroot de kans op een meer duurzame en zo mogelijk authentieke, plattelandscultuur. Hierbij speelt aandacht voor de archeologische en sociaalgeografische omgeving voor de lokale omgeving een centrale rol, waaronder ook de mogelijke tekortkomingen van een adequaat sociaalcultureel beleid vanuit de overheid. Behoud van de Friese taal/cultuur is een belangrijk onderdeel in dat proces naar meer duurzaamheid. De Sicke Dekema Academie wil door o.a. regelmatig aandacht te besteden aan bekende vertegenwoordigers van de Friese cultuur, die in dit geval een relatie hadden met Jellum. Op het kerkhof van de voormalige kerk van Jellum (het Mammemahuis) liggen Tine Mulder en ook Fedde & Martha Bergsma begraven. Jan Bearn Singelsma, een van de drijvende krachten achter de oprichting van de Volkshogeschool Terschelling, was woonachtig in Jellum, evenals de dichter Rely Jorritsma. De Sicke Dekema Academie maakt zich hard dat voor deze Friezen ook de nodige aandacht duurzaam blijft. Als eerste wordt de jaarlijkse Rely Jorritsma dit jaar voor het eerst in het Mammemahuis uitgereikt. Ook voor de eerdergenoemde personen wordt ook door de Sicke Dekema Academie naar mogelijkheden gezocht in Jellum regelmatig stil te staan bij de verdiensten van Tine Mulder, Fedde & Martha Bergsma, als ook Jan Bearn Singelsma. Als eerste wordt gewerkt aan de mogelijkheid om de driejaarlijkse uitreiking van de Fedde & Marthe Bergsma prijs, voortaan in Jellum regelmatig stil te staan bij de verdiensten van Tine Mulder, Fedde & Martha Bergsma, als ook Jan Bearn Singelsma. Als eerste wordt gewerkt aan de mogelijkheid om de driejaarlijkse uitreiking van de Fedde & Marthe Bergsma prijs, voortaan in Jellum (Mammemahuis) te laten plaatsvinden. Ook hebben de eerste contacten met nabestaanden van Tine Mulder en Jan Bearn Singelsma reeds plaatsgevonden.
Haalbaarheid en continuïteit: Met de instelling van een Raad van Advies voor de Sicke Dekema Academie, waarvan de leden, ten aanzien van de beoogde thema’s, die zullen worden behandeld, over een uitgebreid regionaal en nationaal netwerk van deskundigen beschikken. Ook is er overleg met de Stichting Academie Franeker, over een intensieve samenwerking en kan zonodig gebruik worden gemaakt van hun netwerk. Ook zullen bestaande contacten met de NHL/Stenden worden geïntensiveerd. De diverse partners hebben enthousiast gereageerd op de plannen van de Jonker Sicke Academie en hun steun, waar nodig, toegezegd. De Sicke Dekema Academie kent een Raad van Advies waarin Yme Kuiper, Evert Kramer, Tom Sandijck en Klaas Speelman vooralsnog zitting hebben, maar op korte termijn zal worden uitgebreid.
Realisatie: Op 29 maart 2024 is de Sicke Dekema Academie van start gaan met een verhandeling over het nut en de doestellingen van deze plattelandsacademie, gevolgd door een lezing over het verdienmodel van Friese boerenstand in de 16e en 17e eeuw. Het wer als het ware een archeologische rondgang door de agrarische ontstaansgeschiedenis van Friesland.
In het najaar zal er bijzondere aandacht zijn voor de grafzerken in deze provincie en hun plaats binnen de archeologie, als sub-thema. Daarnaast zal ook het belang en nut van de kerkhoven in de huidige tijd rond de kerken in Friesland worden belicht. Is er nog een toekomst voor vele van die kerkhoven, die als een financiële last om de nek van de vele kerkvoogdijen in ‘’Fryslân hangen. Hierbij zal ook mogelijk naderhand een excursie worden georganiseerd. Er wordt gestreefd naar een geleidelijke opbouw van meerdere lezingen, per jaar, als ook presentaties van mogelijke onderzoeken verricht door studenten uit het hoger onderwijs. Hierover is overleg gestart met vertegenwoordigers van het Hoger Onderwijs over het opzetten van projecten voor toegepast onderzoek, betreffende thema’s die door de Academie worden geëntameerd. Daarnaast is de Sicke Dekema Academie in overleg met de Academische Raad van Franeker over een mogelijke samenwerking.
Cultuurbehoud/Friese taal: De Sicke Dekema Academie rekent het ook tot haar taak om belangrijke grootheden, die zich hebben ingespannen voor het voortbestaan en versterken van de Friese cultuur, de broodnodige aandacht te geven. Zoals al eerder gememoreerd, wil ze dat o.a. doen door aandacht te schenken aan bekende Friese personen, afkomstig uit Jellum. Daaronder valt uiteraard ook Jonker Dr. Sicke van Dekema, die voor Friesland, ten tijde van de Republiek van de Republiek der Zeven Nederlanden, als gezant, actief was bij de tot het stand komen van het Twaalfjarig Bestand tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Maar ook Rely van Jorritsma, Tine Mulder, Fedde & Martha Bergsma en Jan Bearn Singelsma zjin bekende Jellummers, die veel hebben betekend voor de Friese cultuur en politiek.
Tine Mulder en haar echtgenoot liggen begraven op het kerkhof van de voormalige Kerk van Jellum, het huidige Mammemahuis.
